Teatr i literatura

• Teatr i literatura

Teatr grecki narodził się z przedstawień religijnych na cześć boga Dionizosa, organizowanych w czasie świąt zwanych Dionizjami. Pierwotnie podczas Dionizji występował chór satyrów pod przewodnictwem koryfeusza, który intonował pieśń wykonywaną następnie przez śpiewaków. Z czasem koryfeusz wyodrębnił się i zaczął prowadzić dialog z chórem, pełniąc rolę aktora. Dionizja dzieliły się na te organizowane w miastach i wsiach. Wielkie Dionizja (miasta) były organizowane w marcu, a wystawianymi sztukami były tragedie. Małe Dionizja (wsie) odbywały się we wrześniu z najwspanialszymi komediami na scenie. Sztuki prezentowano w formie zawodów przedstawień, czyli agony. Do współzawodnictwa stawało zwykle trzech dramatopisarzy. Każdy z nich miał jeden dzień na przedstawienie swojej tetralogii, czyli zestawu czterech dramatów, w skład, którego wchodziły trzy tragedie i jedna komedia.

Poszczególni dramatopisarze greccy nie tylko pisali sztuki, ale również mieli zasługi w rozwijaniu formy przedstawień. Tespis w VI w. p.n.e. wprowadził pierwszego aktora i zbudował skene. Ajschylos na przełomie VI i V w. p.n.e. wprowadził drugiego aktora, zastosował prolog, opisy i opowiadania. W V w. p.n.e. Sofokles wprowadził trzeciego aktora, zwiększył obsadę chóru i jednocześnie zmniejszył jego rolę w akcji na rzecz przodownika chóru. Zerwał też z tematycznym związkiem poszczególnych części tetralogii. Również w V w. p.n.e. Eurypides zastosował monolog przedstawiający psychiczne przeżycia bohatera, a także wprowadził postaci kobiece. Sztuki greckie wystawiano zwykle pod gołym niebem. Teatr składał się z kilku części. Theatron był półkolistym miejscem, gdzie zasiadali widzowie. Kolejne rzędy widowni znajdowały się coraz wyżej. Na środku teatru znajdował się okrągły plac nazywany orchestra, na którym występował chór. Po jego bokach umieszczone były wejścia dla chóru - parodos. Przed orchestrą znajdował się proskenion, czyli podłużne podwyższenie, na którym występowali aktorzy. Za proskenion umieszczone było skene - budynek, który zasłaniał kulisy i pełnił rolę scenografii.